روایت تاریخی

سیّدالشهدا علیه‌السلام وقتی دیدند نصایح و کلام حقّشان در دل سنگین دشمن اثر نمی‌کند، به مبـارزه پـرداختند و به هركس که مي‌‌رسيدند او را به جهنّم مي فرستادند. يك مرتبه عُمَرِبنِ سَعد به خودش آمد و به لشکريانش فرياد زد كه واي بر شما، آيا مي‌‌دانيد با چه كسي مي‌‌جنگيد؛ اين فرزند آن پدري است كه شجاعان عرب و دليران روزگار را به خـاك هـلاكت افكنده؛ هيچ كس به تنهايي نمي‌تواند با او مقابله كند؛ همه لشکر با هم حمله كنید شايد بتوانيم از عهده‌اش برآييم![1] با اين دستور،  فوج عظيم و باران تيرها و نيزه‌‌ها بود كه به سوي امام علیه‌السلام روانه شد.[2]

در روايات و کتب مقاتل از زبان حُمَيْد بْنِ مُسْلِم[3] وقایع نگـار لشکر عُمَرِبنِ سَعد آمده است که گفته: به خدا قسم! هیچ مرد گرفتار و مغلوبي را هرگز نديدم كه فرزندان و خاندان و يارانش كشته شده باشند امّا دلدارتر و پابرجاتر از آن بزرگوار باشد. با وجود دیدن داغ‌های فراوان و سنگین و زخم‌های فراوانی که برداشتند، خم به ابرو نیاوردند؛ کوچک‌ترین تـزلزلی نداشتند بلکه با شجاعت و شهامت تمام به هر طرف حمله مي‌‌كردند و همه پا به فرار مي‌‌گذاشتند و كسي جرأت نمي‌كرد در مقابل ایشان بايستد.[4]

در روایت دیگری امام سجّاد علیه‌السلام می‌فرماینـد: هرچه کار بر امام و یارانشان دشوارتر می‌شد، بر خلاف دشمن که رنگ باخته و هراسان بودند، سیّدالشهدا علیه‌السلام و اصحابشان چهره‌شان تابان‌تر، اعضایشان آرام‌تر و دل‌هایشان استوار‌تر می‌شد[5]و این در حالی است که دشمن کاملاً مسلّح، سیراب و به ظاهر غالب بود و از نظر تعداد هم در برابر هر یک نفر از اصحاب امام علیه‌السلام، دشمن ۴۱۷ نفر نیروی جنگی داشت؛ که معمولاً هم دسته جمعی حمله می‌کردند. « أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب[6]‏» امام به جایی رسیدندکه خداوند می‌فرماید: « يا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعي‏ إِلى‏ رَبِّكِ راضِيَةً مَرْضِيَّةً فَادْخُلي‏ في‏ عِبادي وَ ادْخُلي‏ جَنَّتي.[7]» این چهره آرام و دل استوار از نفس مطمئنّه امام علیه‌السلام بر می‌خیزد. این ویژگی است که افتخار و ارزش برای امام و یارانشان است؛ نه زور و بازوی آن چنانی.

امام عليه السّلام بعد از وداع، راهي ميدان شدند، در حالي كه این‌گونه رجز مي‌‌خواندند:

          أَنَا ابْنُ عَـلِيِّ الطُّـهْرِ مِـنْ آلِ هَـاشِمٍ             كَـفَانِـي بِهَذَا مَفْـخَـراً حِـیـْنَ أَفْـخَـرُ

         وَ جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ أَكْرَمُ مَنْ مَـضَى             وَ نَحْـنُ سِرَاجُ اللَّهِ فِي الْخَـلْقِ نَـزْهَرُ

         وَ فَـاطِـمُ أُمّـِي مِنْ سُـلَالَـةِ أَحْـمَـدَ             وَ عَمِّـي يُـدْعَى ذَا الْجَنَـاحَيْنِ جَـعْـفَرُ

         وَ فِـينـَا كِتَـابُ اللَّهِ أُنـْزِلَ صـَادِقـاً             وَ فِينَا الْهُدَى وَ الْوَحْيُ بِالْخَيْرِ يُـذْكَرُ

         وَ نَـحـْنُ أَمَـانُ اللَّهِ لِلنّـَاسِ كُـلِّهِمْ              نُـسِـرُّ بِـهَـذَا فِـي الْأَنَـامِ وَ نَـجْـهَـر

            وَ نَحْنُ وُلَاةُ الْحَـوْضِ نَسْقِي وُلَاتَنَـا              بِكَـأْسِ رَسُولِ اللَّهِ مَـا لَيْسَ يُنْـكـَرُ

         وَ شِیـْعَـتُنا فِی النّاسِ أَكْـرَمُ شِیـعَـةٍ             وَ مُبـْغِـضُنَا يَـوْمَ الْـقِيَـامَةِ يَـخْسَر...[8]

ترجمه: ۱. من پسر على هستم كه طيّب و طاهر و از آل هاشم است. همين موضوع هنگام فخركردن براى من كافى خواهد بود. ۲. جدّم فرستاده خدا، بهترين مردم است و ما چراغ‌‌هاي روشن خدا در زمينيم. ۳. مادرم فاطمه(سلام الله علیها) از سلالة احمد است و عمویم جعفر، صاحب دو بال در بهشت است. ۴. در شأن ما قـرآن به راستي نـازل شده و در باره ما هدايت و وحي به نيكي ياد مي‌‌کند. ۵ . ما موجب ايمني از عذاب براي مردم هستيم و گاهي آشكار و گاهي پنهان آن را بيان مي‌‌كنيم. ۶ . اختيار حوض كوثر با ماست و با جام رسول خدا  صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم دوستانمان را سيراب مي‌‌كنيم و اين انـكارکردنی نيست. ۷. پيروان ما در ميان مردم گرامي‌ترين پيروان و دشمنان ما روز قيامت زيانكارند؛ خوش به حال بنده‌اي كه پس از مرگ ما را زيارت كند و ....[9]